Średnie zarobki w Polsce to temat, który nieustannie przyciąga uwagę społeczeństwa. W kontekście dynamicznie zmieniającej się gospodarki, rosnących kosztów życia oraz inflacji, informacje o przeciętnych wynagrodzeniach stają się nie tylko istotnym wskaźnikiem ekonomicznym, ale także przedmiotem licznych debat i analiz. Średnia krajowa, mimo że często przywoływana w mediach, nie zawsze odzwierciedla realia finansowe większości Polaków. Wyjaśniamy, czym dokładnie jest średnia krajowa, jak jest wyliczana, jakie czynniki na nią wpływają oraz jakie ma znaczenie dla przeciętnego obywatela.

Co to jest średnia krajowa i ile wynosi w 2024 roku?

Średnia krajowa to wskaźnik określający przeciętne wynagrodzenie brutto w danym kraju. Jest to wartość obliczana na podstawie danych zbieranych przez instytucje, takie jak Główny Urząd Statystyczny (GUS) czy Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). Dane te obejmują wynagrodzenia z różnych sektorów gospodarki, zarówno publicznych, jak i prywatnych oraz różne formy zatrudnienia.

Jak wyliczana jest średnia krajowa?

Średnia krajowa przez GUS jest obliczana na podstawie danych zbieranych od przedsiębiorstw zatrudniających co najmniej 10 pracowników. To podejście, chociaż szeroko stosowane, ma swoje ograniczenia, które mogą wpływać na dokładność odzwierciedlenia rzeczywistej sytuacji na rynku pracy.

W praktyce oznacza to, że wynagrodzenia w mikroprzedsiębiorstwach, które zatrudniają mniej niż 10 pracowników, nie są uwzględniane w tych statystykach. Ponadto, obliczenia te mogą pomijać zarobki z sektora publicznego oraz osób pracujących na umowach cywilnoprawnych, takich jak umowy zlecenia i umowy o dzieło.

Ile wynosi średnia krajowa 2024?

W maju 2024 r. przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw wyniosło 7999,69 zł[1]. Jest to wynik uwzględniający wzrost wynagrodzeń w różnych sektorach gospodarki oraz inflację, która ma znaczący wpływ na realne zarobki Polaków. Dla porównania, w 2023 roku średnia krajowa wynosiła 7155,48 zł brutto.[2]

‍

Jak wygląda przyrost średniej krajowej na przestrzeni lat?

Średnia krajowa w Polsce wykazuje tendencję wzrostową na przestrzeni ostatnich lat. Przykładowo, w 2010 roku wynosiła ona ok. 3200 zł brutto miesięcznie, podczas gdy w 2020 roku była to już kwota ok. 5200 zł brutto miesięcznie.[3] Wzrost ten jest wynikiem wielu czynników, w tym:

●     rosnącej produktywności pracowników;

●     wzrostu minimalnego wynagrodzenia;

●     zmian na rynku pracy, takich jak wzrost zapotrzebowania na wykwalifikowanych pracowników;

●     inflacji, która wpływa na realną wartość zarobków.

GUS regularnie publikuje dane dotyczące wynagrodzeń, które pozwalają śledzić te zmiany na przestrzeni lat. Na przykład, w raporcie GUS z 2023 roku wskazano, że przeciętne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw wzrosło o 8% w porównaniu do poprzedniego roku.[4]

‍

Czy średnia krajowa to odzwierciedlenie zarobków większości Polaków?

Jak wspominaliśmy wcześniej, średnia krajowa wyliczana jest na podstawie pensji pracowników sektora przedsiębiorstw zatrudniających co najmniej 10 pracowników. Obejmuje więc ok. 6,5 miliona osób. Tymczasem, według danych GUS, całkowita liczba osób pracujących w Polsce na koniec 2023 roku wynosiła 17,3 miliona.[5] Oznacza to, że dane do obliczenia średniej krajowej obejmują jedynie ok. 37%wszystkich pracujących Polaków.

‍

W jakich sektorach i miastach średnia krajowa jest najwyższa?

Wysokość średniej krajowej znacząco różni się w zależności od sektora gospodarki oraz regionu. Najwyższe średnie wynagrodzenia są zazwyczaj notowane w sektorach takich jak:

●     informatyka i nowe technologie,

●     finanse i bankowość,

●     energetyka.

Najniższe średnie wynagrodzenia są zkolei notowane w sektorach takich jak:

●     usługi gastronomiczne,

●     handel detaliczny,

●     rolnictwo.

W tych sektorach średnie wynagrodzenia mogą być znacznie poniżej średniej krajowej, co odzwierciedla mniejszą wartość dodaną generowaną przez pracowników oraz często niższe wymagania kwalifikacyjne.

Pod względem regionalnym, najwyższe wynagrodzenia odnotowuje się w dużych miastach, takich jak Warszawa, Kraków, Katowice czy Wrocław, a najniższe w województwach wschodnich i południowo-wschodnich, takich jak województwo podkarpackie czy lubelskie.[6]

‍

Ilu Polaków zarabia średnią krajową?

Dokładne dane, dotyczące liczby Polaków zarabiających średnią krajową, są trudne do określenia, jednak szacuje się, że znaczna część pracowników zarabia mniej niż wynosi średnia krajowa. Mediana wynagrodzeń w Polsce wskazuje, że większość pracowników otrzymuje wynagrodzenie poniżej średniej.[7]

Według danych GUS, tylko około 25% pracowników zarabia więcej niż wynosi średnia krajowa.[8] Oznacza to, że większość Polaków zarabia mniej, co potwierdza, że średnia krajowa nie jest reprezentatywna dla większości pracowników.

‍

Najniższa krajowa netto – ile wynosi minimalna płaca w Polsce i jak wpływa na średnią?

Minimalna płaca w Polsce od 1 lipca 2024 roku wynosi 4300 zł brutto miesięcznie, co przekłada się na 3 262 zł netto w przypadku osób zatrudnionych na umowach o pracę. Wzrost minimalnego wynagrodzenia często prowadzi do podniesienia średnich zarobków, ponieważ wpływa na najniżej opłacane stanowiska.

Minimalne wynagrodzenie jest ustalane przez rząd. Wzrost tej kwoty prowadzi do zwiększenia siły nabywczej pracowników, ale również do zwiększenia kosztów zatrudnienia dla pracodawców, co może oddziaływać na rynek pracy.

‍

Przeciętne wynagrodzenie w Polsce a inflacja

Inflacja ma znaczący wpływ na realną wartość przeciętnych wynagrodzeń. Jej wysoki wskaźnik powoduje, że wzrost nominalnych zarobków nie zawsze przekłada się na poprawę siły nabywczej pracowników. W 2023 roku inflacja w Polsce wynosiła około 11%, co znacząco wpływało na realne zarobki.[9] Wzrost wynagrodzeń, który nie nadąża za inflacją, może prowadzić do pogorszenia standardu życia pracowników.

‍

Średnie zarobki w Polsce – jak kształtują się na tle innych krajów?

Średnia płaca w Polsce nadal jest niższa w porównaniu do wielu krajów Europy Zachodniej. Przykładowo, średnie wynagrodzenie w Niemczech w 2023 roku wynosiło 4105 euro brutto, co odpowiada ok. 18 000 złotych.[10] Jest to znacznie więcej niż średnia krajowa w Polsce, która w 2023 roku wynosiła ok. 7500 złotych. W krajach takich jak Dania czy Holandia, wynagrodzenia są również wyższe niż w Polsce.

Jednak, w porównaniu do niektórych krajów Europy Środkowo-Wschodniej, Polska wypada lepiej. Średnie wynagrodzenie w państwach, takich jak Węgry czy Rumunia, jest niższe niż w naszym kraju. Polska gospodarka rozwija się dynamicznie, co przekłada się na stopniowy wzrost wynagrodzeń, jednak nadal istnieje znacząca różnica w poziomie wynagrodzeń między Polską a krajami Europy Zachodniej.

‍

Wzrost przeciętnego wynagrodzenia a presja płacowa – konsekwencje dla rynku pracy

Wzrost przeciętnego wynagrodzenia wiąże się z presją płacową na pracodawców, którzy muszą dostosować wynagrodzenia do rosnących oczekiwań pracowników. Może to prowadzić do kilku konsekwencji dla rynku pracy:

●     zwiększenie kosztów zatrudnienia, co może wpływać na rentowność firm, zwłaszcza małych i średnich przedsiębiorstw;

●     potrzeba inwestowania w automatyzację i nowe technologie w celu redukcji kosztów pracy;

●     możliwość wzrostu bezrobocia, jeśli firmy zdecydują się na redukcję etatów w odpowiedzi na rosnące koszty pracy;

●     zwiększenie rotacji pracowników, którzy poszukują lepiej płatnych ofert w konkurencyjnych firmach.

Część z tych zjawisk obserwujemy w ostatnich miesiącach w Polsce. Duże zagraniczne firmy zamykają swoje oddziały w naszym kraju, przenosząc produkcję do tańszych lokalizacji. Wiąże się to ze zwolnieniami grupowymi pracowników. Dla pracodawców rosnące wynagrodzenia oznaczają konieczność poszukiwania nowych rozwiązań, które pozwolą na utrzymanie konkurencyjności na rynku. Z drugiej strony, pracownicy mogą korzystać z lepszych warunków pracy i wyższych wynagrodzeń, co wpływa na ich motywację oraz lojalność wobec pracodawcy.

‍

Pre-pensja - nowy produkt finansowy, gdy “brakuje Ci do pierwszego”

Pre-pensja od Patento pomaga wesprzeć budżet domowy, gdy czekasz na wypłatę a pojawiły się niespodziewane wydatki lub miesięczne wydatki przekraczają zarobki - bez stresu i ukrytych kosztów. Możesz wypłacić do 30%wartości swojej pensji na 10 dni przed wypłatą. 

Marka Patento należy do firmy Soonly Finance, fintechu, który od ponad 10 lat działa na rynku polskim, obsługując ponad 3 miliony klientów. Pre-pensja jest bezpiecznym rozwiązaniem, które ułatwia załatanie dziury budżetowej pomiędzy wypłatami wynagrodzenia i pomaga zachować płynność finansową.

 Źródła:

[1]https://stat.gov.pl/sygnalne/komunikaty-i-obwieszczenia/lista-komunikatow-i-obwieszczen/obwieszczenie-w-sprawie-przecietnego-miesiecznego-wynagrodzenia-w-sektorze-przedsiebiorstw-w-maju-2024-roku,56,127.html

[2]https://stat.gov.pl/sygnalne/komunikaty-i-obwieszczenia/lista-komunikatow-i-obwieszczen/komunikat-w-sprawie-przecietnego-wynagrodzenia-w-gospodarce-narodowej-w-2023-roku,273,11.html

[3]https://www.zus.pl/baza-wiedzy/skladki-wskazniki-odsetki/wskazniki/przecietne-wynagrodzenie-w-latach

[4]https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/inne-opracowania/inne-opracowania-zbiorcze/polska-w-liczbach-2023,14,16.html

[5]https://kadry.infor.pl/wiadomosci/6504746,173-mln-osob-pracowalo-w-polsce-bezrobotnych-bylo-547-tys-a-bierny.html

[6]https://samorzad.pap.pl/kategoria/praca/w-ktorych-miastach-zarabia-sie-najwiecej-gus-opublikowal-dane

[7]https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rynek-pracy/pracujacy-zatrudnieni-wynagrodzenia-koszty-pracy/struktura-wynagrodzen-wedlug-zawodow-za-pazdziernik-2022-r-,5,8.html

[8]https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/inne-opracowania/inne-opracowania-zbiorcze/polska-w-liczbach-2023,14,16.html

[9]https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ceny-handel/wskazniki-cen/wskazniki-cen-towarow-i-uslug-konsumpcyjnych-w-grudniu-2023-roku,2,146.html

[10]https://www.destatis.de/EN/Themes/Labour/Earnings/Earnings-Earnings-Differences/_node.html

‍